عملکرد فطرت به‌مثابه محرک تاریخ در فلسفۀ تاریخ علامه طباطبایی
نویسندگان
چکیده مقاله:
مسئلۀ محرک تاریخ از جمله مباحث چندوجهی فلسفۀ تاریخ است که با مباحث دیگر آن درمی‌آمیزد. این مسئله در دیدگاه علامه طباطبایی با شناخت ادوار تاریخ گره خورده است. تاریخ مورد اشارۀ علامه، تاریخ انسان و ملت‌ها است که در منظومۀ فکری وی به سه دورۀ بساطت و سادگی، وحدت ملت‌ها و حس و ماده تقسیم می‌شود. فطرت به‌مثابه محرک تاریخ در هر سه دوره نقش ایفا می‌کند. در دو دورۀ اول، فطرت خود را در قالب خاصیت استخدام‌گری نشان داد و با توجه به مجموع ویژگی‌های این دو دوره، اصل استخدام برای حرکت جامعۀ بشری کافی بود. البته استخدام مانند دیگر اصول عقل عملی و دیگر گرایش‌های فطری، در معرض انحراف و اشتباه بود که با پیشرفته‌تر و پیچیده‌تر شدن جوامع خود را نشان داد. بنابراین در دورۀ سوم حیات تاریخی بشر، لازم بود عامل دیگری نیز به کمک آن بیاید تا مسیر رو به کمال انسانیت متوقف نشود. این عامل وحی و دین است. وحی و دین هم باید مطابق با فطرت می‌بود وگرنه نمی‌توانست نقشی در حرکت تاریخ داشته باشد.
منابع مشابه
محرک تاریخ از دیدگاه علامه طباطبایی
بحث درباره عامل اصلی حرکت در تاریخ، از مهمترین مباحث فلسفه نظری تاریخ است که چگونگی حرکت تاریخ را مورد توجه قرار می‌دهد. بررسی این موضوع از دیدگاه عالمان معاصر شیعی می‌تواند گامی مؤثر برای تبیین رویکرد دینی به این مقوله باشد. هدف پژوهش حاضر، بررسی اندیشه علامه طباطبایی (ره) درباره کیفیت حرکت تاریخ است. علامه طباطبایی (ره) تاریخ را سیر حرکت از وحدت به کثرت و از کثرت به وحدت دانسته است. انسان‌ها...
متن کاملمحرک تاریخ از دیدگاه علامه طباطبایی
بحث درباره عامل اصلی حرکت در تاریخ، از مهمترین مباحث فلسفه نظری تاریخ است که چگونگی حرکت تاریخ را مورد توجه قرار می دهد. بررسی این موضوع از دیدگاه عالمان معاصر شیعی می تواند گامی مؤثر برای تبیین رویکرد دینی به این مقوله باشد. هدف پژوهش حاضر، بررسی اندیشه علامه طباطبایی (ره) درباره کیفیت حرکت تاریخ است. علامه طباطبایی (ره) تاریخ را سیر حرکت از وحدت به کثرت و از کثرت به وحدت دانسته است. انسان ها...
متن کاملمفهوم «فطرت»؛ امکانی برای طرح نظریۀ فلسفۀ تاریخ
استاد مطهری به واسطه مطالعه فلسفه غرب نخستین فیلسوف اسلامی است که متوجه اهمیت فلسفههای مضاف گشته‌است. در منظومه فکری ایشان، فطرت به عنوان ام‌المسائل، مبنای نظریاتی است که در فلسفه اخلاق، فلسفه حقوق و فلسفه تعلیم و تربیت طرح کردهاند. فلسفه تاریخ از مباحث بسیار مهمی است که استاد مطهری در آن تحقیق فراوان نموده و مفهوم محوری آن تأملات نیز فطرت است. آنچه در این مقاله در پی بررسی آن هستیم، امکان ط...
متن کاملرویکرد به تاریخ از منظر فلسفۀ تاریخ دیانت زردشتی
بسیاری از مکاتب فکری در جهان، خواه فلسفی یا دینی، تعبیر و رویکردی ویژه به مفهوم تاریخ و زمان ارائه کردهاند. از اینرو، فلسفههای تاریخ و الهیات تاریخی گوناگون و چندمنظری در این زمینه شکل گرفتهاست. ایرانیان باستان نیز به همینگونه، قائل به فلسفة خاصی از تاریخ بودهاند که برداشتهای دینی و جهانبینیشان در آن منعکس میشد. این فلسفة تاریخ، حاصل یک زمان مشخص یا متأثر از واقعهای خاص نبودهاست، بل...
متن کاملقضا در فلسفۀ صدرا: نقدی بر تلقی علامه طباطبایی
ملاصدرا در عبارتی از اسفار می‌گوید که قضا صورت‌هایی علمی است که (1) لازم ذات واجب‌الوجود، (2) نامجعول، (3) بیرون از عالَم، (4) عاری از امکان واقعی، (5) قدیم بالذات، و (6) باقی به بقای خداوندند. علامه طباطبایی در نهایةالحکمة بر آن است که «لازم» در (1) نمی‌تواند به معنای «بیرون از ذات» باشد وگرنه (1) با (2) تا (6) در تناقض خواهد افتاد. افزون بر این، اگر آن صورت‌های علمیْ بیرون از ذات خدا باشند، آن...
متن کاملتاریخ فلسفه و جایگاه آن در آثار صدرالمتألهین و علامه طباطبایی
آگاهی از تاریخ در علوم به طور عام، و در فلسفه به طور خاص، امری ضروری به نظر میرسد. زیرا با نگاه تاریخی به مباحث فلسفی نه تنها تکوین و سیر تطور آنها روشن شده و راه برای پیمودن ادامه مسیر همواره می‌گردد؛ بلکه قسمت عمدة فلسفه همان تاریخ آن است و این امر، برخلاف فلاسفة مغرب زمین، در بین مسلمانان اندکی مورد غفلت قرار گرفته است و به نظر میرسد یکی از دلایل آن طرز تلقیای است که حکمای مسلمان از فل...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 7 شماره 1
صفحات 107- 116
تاریخ انتشار 2018-11-22
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023